پیشگیری از بیماری های مشترک انسان و حیوان

انسان ها و حیوانات رابطه بسیار نزدیکی با هم دارند و همین عامل میتواند زمینه ساز بروز بیماری های مشترک بین انسان و حیوان باشد. برخی بیماری ها از محیط زیست به انسان و حیوانات منتقل می شود. سازمان بهداشت جهانی در یک بیانیه اظهار داشته است، هر بیماری یا عفونتی که به طور طبیعی از حیوانات مهره دار به انسان یا از انسان به حیوان قابل انتقال باشد، به عنوان بیماری زئونوز طبقه بندی می گردد.  

کلمه زئونوز (Zoonoses) از کلمه یونانی Zoon به معنی حیوان و  nososبه معنای بیماری گرفته شده است. بیش از 60 درصد پاتوزن های انسانی دارای منشا مشترک بین انسان و حیوان هستند. پاتوزن های زئونوز می توانند انگلی، ویروسی و یا باکتریایی باشند. همچنین از طریق تماس مستقیم با حیوانات اهلی، کشاورزی و یا وحشی و یا از طریق آب و غذا به انسان سرایت می کنند. این پاتوزن ها می توانند زمینه ساز بیماری های بسیار زیادی در افراد از خفیف تا مزمن شوند و حتی باعث بروز مرگ نیز گردند. برخی از خطرناک ترین بیماری های مشترک عبارتند از COVID-19 و آنفولانزای مرغی، سالمونلوز و ویروس ابولا.

در همین رابطه بخوانید: بیماری های شایع در سگ ها

 

روش های مختلف انتقال بیماری های زئونوز

رابطه بین انسان و حیوان بسیار نزدیک است و آگاهی از راه های انتقال بیماری زئونوز به انسان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. بیماری های زئونوز می توانند از طریق مو.ارد زیر منتقل شوند.

تماس مستقیم: تماس مستقیم با بزاق، خون، ادرار، مخاط، مدفوع یا سایر مایعات بدن حیوان آلوده مانند نوازش یا لمس حیوانات و گاز گرفتن یا خراشیدگی .

نمونه بیماری: هاری

 علت: انتقال بیماری از طریق گازگرفتگی، بزاق و کشتن حیوانات برای کاربرد های غذایی توسط کارگران کشتارگاه.

تماس غیر مستقیم: تماس با سایر نقاطی که حیوان در آن زندگی می کند یا پرسه می زند یا سایر اشیاء و سطوحی که به میکروب ها آلوده شده اند مانند مرغداری ها، ظروف آب و غذای حیوانات خانگی، زیستگاه حیوانات خانگی، آب مخزن اکواریوم و ...

نمونه بیماری: تب لاسا

علت: استنشاق گرد و غبار آلوده به ادرار یا مدفوع جوندگان

مواد غذایی آلوده: خوردن و اشامیدن مواد غذایی ناسالم مانند شیر غیر پاستوریزه( خام)، گوشت یا تخم مرغ نیم پز، میوه ها و سبزیجات خام که با مدفوع حیوان مبتلا آلوده شده اند. خوردن غذای آلوده می تواند باعث بیماری در افراد و حیوانات از جمله حیوانات خانگی شود.

نمونه بیماری: نیپا

علت: مصرف شیره خرما آلوده به ادرار یا مدفوع خفاش میوه.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری زئونوز هستند؟

همه افراد در معرض خطر ابتلا به این بیماری ها هستند و باید موارد بهداشتی را جدی بگیرند. ولی برخی دیگر بیشتر در معرض ابتلا به چنین بیماری هایی هستند و باید اقداماتی را برای حفاظت از خود و سایر اعضای خانواده انجام دهند. این گروه از افراد عبارتند از: کودکان کمتر از 5 سال ، بزرگسالان بالای 65 سال ، زنان حامله و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

عوامل شیوع بیماری های مشترک انسان و حیوان

بیماری‌های زئونوز به دلیل تنوع در عوامل بیماری‌زا (باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها) و گستردگی راه‌های انتقال، موضوعی پیچیده و چالش‌برانگیز هستند. در ادامه، جزئیات بیشتری درباره عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به این بیماری‌ها و مکانیسم‌های انتقال آن‌ها ارائه می‌شود:

1. تماس مستقیم با حیوانات آلوده

تماس نزدیک با حیوانات بیمار یا حامل میکروب‌ها، از جمله:

• دام و طیور: بیماری‌هایی مانند تب مالت (Brucellosis) و سیاه‌زخم (Anthrax) از دام‌ها قابل انتقال هستند.
• حیوانات خانگی: گربه‌ها ممکن است ناقل توکسوپلاسموز و سگ‌ها ناقل کرم‌های انگلی یا ویروس هاری باشند.
• حیوانات وحشی: خفاش‌ها، جوندگان و میمون‌ها ناقل بیماری‌های خطرناکی مثل ابولا یا کروناویروس‌ها هستند.

2. محیط‌های آلوده

• فضولات حیوانی، به‌ویژه در مزارع یا مناطقی که مدیریت ضعیف پسماند دارند، می‌توانند منبع عوامل بیماری‌زا باشند.
• آب‌های راکد یا رودخانه‌های آلوده به ادرار حیوانات، می‌توانند باعث شیوع بیماری‌هایی مثل لپتوسپیروز شوند.

3. مصرف غذا و آب آلوده

غذاها و آب‌هایی که به درستی فرآوری نشده‌اند، می‌توانند حامل عوامل بیماری‌زا باشند:

• غذا:  گوشت آلوده که به‌خوبی پخته نشده باشد، ممکن است باعث انتقال سالمونلا یا انگل‌هایی مثل Taenia saginata (کرم نواری گاوی) شود.
• آب : آبی که با فضولات حیوانی یا لاشه حیوانات آلوده شده باشد، می‌تواند بیماری‌هایی مثل کریپتوسپوریدیوز را منتقل کند.

4. افزایش تماس انسان و حیات وحش

• تغییرات زیست‌محیطی: قطع جنگل‌ها یا ساخت‌وساز در مناطق طبیعی باعث نزدیکی بیشتر انسان‌ها با زیستگاه‌های حیوانات وحشی و انتقال بیماری‌هایی مثل لایم یا ویروس نیپا می‌شود.
• شکار غیرقانونی: مصرف گوشت حیوانات وحشی (به‌ویژه در مناطق گرمسیری) خطر انتقال بیماری‌های نوظهور را افزایش می‌دهد.

5. ناقل‌های بیماری (Vectors)

• ناقل‌هایی مثل پشه‌ها، کنه‌ها و کک‌ها عوامل بیماری‌زا را از حیوان به انسان منتقل می‌کنند.
• پشه‌ها: مالاریا، ویروس نیل غربی و تب زرد.
• کنه‌ها: بیماری لایم و تب کنه‌ای.
• کک‌ها: طاعون و تب خراش گربه.

6. تغییرات اقلیمی

• افزایش دما و تغییر الگوهای بارندگی می‌تواند زیستگاه‌های ناقلین را گسترش دهد.
• مناطق جدیدی که قبلاً عاری از بیماری‌های زئونوتیک بوده‌اند، به دلیل گرم‌شدن هوا در معرض این بیماری‌ها قرار می‌گیرند.

7. سیستم ایمنی ضعیف

افراد دارای بیماری‌های مزمن دیابت، سرطان، HIV یا افرادی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های زئونوتیک قرار دارند.

8. کمبود آگاهی و نظارت بهداشتی

• در مناطقی که دامداران یا مردم آگاهی کمی درباره بهداشت و بیماری‌های زئونوز دارند، شیوع این بیماری‌ها بیشتر است.
• نظارت ناکافی بر بهداشت دامپزشکی، حمل ‌ونقل حیوانات و مدیریت مزارع می‌تواند این خطر را افزایش دهد.

9. مصرف داروهای ضد میکروبی در دام‌ها

• استفاده بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک‌ها در دامداری‌ها باعث ایجاد مقاومت میکروبی می‌شود. این مقاومت می‌تواند به انسان‌ها منتقل شود و درمان بیماری‌های زئونوز را دشوارتر کند.

 

در همین رابطه بخوانید: درمان آنفولانزای مرغی در پرندگان

 

نتیجه گیری:

بیماری های زئونوز(بیماری های مشترک انسان و حیوان) به روش های مختلفی منتقل می شوند و سلامتی انسان ها را تهدید می کنند. بهتر است از رفت و آمد در محیط هایی که حیوان در آن پرسه زده یا محل غذاخوردن و نوشیدن آب بوده جدا خودداری نمایید. همچنین تماس مستقیم با حیوان نداشته باشید. از داروهای ضد میکروبی برای دام ها به طور مداوم استفاده نمایید.

برای اطلاع از روش های پیشگیری از بیماری های مشترک انسان و حیوان با شماره 09357871280 در ارتباط باشید.