حیوانات در حال انقراض ایران
ما مسئول مراقبت از گونه‌های مختلف حیات وحش هستیم همچنین باید به‌گونه‌ای از منابع طبیعی استفاده کنیم که گونه‌های دیگر حیات وحش هم بتوانند زنده بمانند. به همین جهت توجه به حیوانات در حال انقراض ایران مهم است.
در عصر تکنولوژی پیشرفت انسان سریع‌تر شده است؛ اما گاهی انسان فراموش می‌کند که تنها جاندار روی زمین نیست و انسان هم بخشی از یک اکوسیستم بزرگ‌تر است که آسیب رسیدن به هر بخش این اکوسیستم نهایتاً باعث ازبین‌رفتن حیان انسان بر روی زمین نیز می‌شود. این مهم است که ارتباط متقابل گونه‌های مختلف جانوری با هم را در نظر بگیریم و به این توجه کنیم که انقراض یک گونه چه تأثیری می‌تواند روی گونه‌های باقی‌مانده بگذارد
آمار اعلامی سازمان حفاظت محیط‌زیست نشان می‌دهد طی نیم‌قرن اخیر ٧٠ درصد گونه‌های برجسته حیات وحش را از دست داده‌ایم و بسیاری از گونه‌ها ازجمله یوزپلنگ آسیایی نیز در لبه پرتگاه انقراض قرار دارند
چه خطراتی حیوانات در حال انقراض ایران را تهدید می‌کند؟
به طور کلی وقتی جانداری نتواند با تغییر شرایط زیست‌محیطی سازگار شود و توانایی تولید مثل را از دست بدهد تعداد آن گونه کم می‌شود و در نهایت منقرض می‌شود. تغییرات آب‌وهوایی، تغییر سطح دریا، باران‌های اسیدی، رشد جمعیت انسانی و بزرگ‌تر شدن شهرها، آلودگی آب‌وهوا، گرم‌شدن زمین و شکار بی‌رویه از عوامل انقراض جانوران است.
حیوانات در حال انقراض ایران
متأسفانه حیوانات در حال انقراض ایران شامل گونه‌های جانوری متعددی می‌شوند که باید نهادهای ذی‌ربط نسبت به حفاظت از آنها اقدامات لازم را انجام دهند. مهم‌ترین این گروه‌ها شامل حیوانات زیر می‌شوند:
یوزپلنگ ایرانی
یوز ایرانی گونه‌ای نادر از یوزپلنگ غرب آسیاست و در این زمان تنها 60 قلاده از این یوز در ایران وجود دارد. در حدود دو هزار سال قبل یوز ایرانی در بیشتر نقاط آسیا و نقاط دورافتاده از بیابان‌های ایران زندگی می‌کرد سرشماری این حیوان به‌سختی امکان‌پذیر است و فعلان محیط زیست در زیستگاه این جانور دوربین کار گذاشته‌اند تا بتوانند تعداد زنده این جانور را سرشماری کنند.
پلنگ ایرانی
این جانور از بزرگ‌ترین زیرگروه‌های پلنگ غرب آسیاست که به‌شدت در خطر انقراض قرار دارد. حدود بیست سال پیش نزدیک به 850 پلنگ در ایران زندگی می‌کرد که با افزایش شکار در سال 1395 آمار آنها به زیر 500 قلاده رسیده است. دولت برای جلوگیری از شکار این حیوان جریمه سنگینی وضع کرده است.
میش‌مرغ
میش‌مرغ از خانواده میش‌مرغ شکلان است. از این خانواده سه نوع پرنده مختلف وجود دارد که دو نوع دیگر آن به جز میش‌مرغ، هوبره و زنگوله بال هستند. وضعیت میش‌مرغ درمیان آنها از همه نامناسب‌تر است. بر اساس آمار سرشماری زمستان ۱۴۰۰ تعداد ۱۹ فرد از این گونه باقی مانده که در پناهگاه حیات وحش دشت «سوتاو حمامیان» زندگی می‌کنند .
فعالیت ماشین‌های کمباین قبل از به قدرت پرواز رسیدن این پرنده، تبدیل کشاورزی دیم به آبی از عوامل انقراض این پرنده است. چرا که میش‌مرغ فقط در مزارع گندم که به‌صورت دیم کشت می‌شود جوجه‌آوری می‌کند و آبیاری مزارع گندم باعث ازبین‌رفتن تخم و جوجه‌های این پرنده می‌شود.
از ابتدای دهه ۹۰ سازمان حفاظت محیط زیست بخشی از زیستگاه گونه را به‌عنوان پناهگاه حیات وحش شناخت و حفاظت از آن آغاز شد اما روند کاهشی جمعیت ادامه داشت و جمعیت گونه به ۳۵ یا ۳۶ قطعه و بعد ۲۵ قطعه رسید. الان سه سال است که جمعیت گونه ثابت مانده و روی ۱۹ یا ۱۸ قطعه گزارش می‌شود.
گور ایرانی
یکی دیگر از جانداران در معرض خطر انقراض ایران است که بیشتر در بیابان‌های ایران زندگی می‌کند این جانور در دو زیستگاه ایران وجود دارد؛ یکی در منطقه حفاظت‌شده توران در جنوب استان سمنان که حدود ۲۵۰ فرد گور ایرانی در آن موجود است و دیگری منطقه حفاظت شده بهرام گور در جنوب شرقی استان فارس که ۱۲۰۰ فرد گور ایرانی در آن نگهداری می‌شود و با توجه به زادآوری آن طی یک سال اخیر پیش‌بینی می‌شود جمعیت آن به ۱۵۰۰ رأس رسیده باشد البته گور ایرانی هم به لحاظ قوانین ملی و هم بین‌المللی یک گونه در حال انقراض محسوب می‌شود.
سیاه گوش
این حیوان از سنگین‌ترین و سریع‌ترین گربه‌های جهان است. سیاه‌گوش با دست و پایی بلند و دمی کوتاه با خال‌هایی که دارد گاهی با پلنگ اشتباه گرفته می‌شود. این حیوان به دلیل از بین رفتن جانورانی که از آنها تغذیه می‌کند در لیست حیوانات در حال انقراض ایران قرار گرفته است.
فک خزری
فک خزری از جانوران نادر آبزی دنیاست و فقط می‌تواند در دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن زندگی کند صید بی‌رویه این جانور را در خطر انقراض قرار داده است و با ازبین‌رفتن این جانور آسیب جدی به اکوسیستم دریای خزر وارد می‌شود.
روباه شنی از سگ‌سانان و گربه شنی از گربه‌سانان
این گونه‌ها می‌توانند شرایط بسیار دشوار حیات در بیابان را تحمل کنند. گوشت‌خواران در زیستگاه‌های بیابانی معمولاً در شب فعال هستند و در روز کمتر دیده می‌شوند؛ چراکه در حرارت فعالیت برای گوشت‌خواران بسیار دشوارتر از فعالیت برای گیاه‌خواران است.
گربه‌های شنی معمولاً از حشرات بیابانی، جوندگان بیابانی و بعضی از خزندگان همچون مارها و مارمولک‌های کوچک‌جثه تغذیه می‌کنند؛ اما روباه‌های شنی علاوه بر حشرات از پرندگان آبزی نیز تغذیه می‌کنند.
سایر گونه‌های جانوری
از رده خزندگان در پنج راسته لاک‌پشت‌ها، کروکودیل‌سانان، سوسمارها، کرم سوسمارها و مارها تاکنون ۲۲۵ گونه مورد شناسایی قرار گرفته است که گونه‌هایی مانند افعی شاخ‌دار دم عنکبوتی و افعی دماوندی در معرض خطر انقراض قرار دارند.
قاچاق باعث شده است که بیشتر این حیوانات در معرض انقراض قرار بگیرند قاچاق افعی دم عنکبوتی زندگی این جانور را به خطر انداخته است. افعی دم عنکبوتی گونه‌ای خاص است که تنها در کشور عراق و ایران زندگی می‌کند.
اگرچه تاکنون اقدام همه‌جانبه‌ای برای ثبت همه جانوران ایران صورت نگرفته، اما آمار کلی نشان می‌دهد ۲۰۰۰ گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب‌های داخلی و حدود ۱۲۰۰ گونه ماهی در آب‌های دریایی در اکوسیستم‌های خشکی و آب‌های داخلی کشور شناسایی شده است.
از این فهرست می‌توان به ۲۱۰ گونه پستاندار، ۶۴۰ گونه پرنده، ۳۰۰ گونه خزنده، ۲۳ گونه دوزیست و ۳۵۰ گونه ماهیان آب‌های داخلی اشاره کرد. از این تعداد حدود ۷۶ گونه از رده‌های جانوری ایران در فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد که شامل ۱۹ گونه از پستانداران، ۲۵ گونه از پرندگان، ۱۶ گونه از خزندگان، ۴ گونه از دوزیستان و ۱۰ گونه از ماهیان آب‌های داخلی است.
سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران در سال ۱۳۹۲ اعلام کرد که دست‌کم ۷۴ گونه از جانوران این کشور ایران در سیاهه قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار دارند. وضعیت بعضی از گونه‌ها به شدن بحرانی است و اقدامات جدی و فوری مسئولین را می‌طلبد.
- در همین رابطه: آشنایی با حیوانات تالاب های ایران
- در همین رابطه: مهاجرت پرندگان
کلام آخر دربارۀ حیوانات در حال انقراض ایران
حیات وحش و محیط زیست با اینکه این روزها کمتر کسی به آنها توجه می‌کند؛ ولی نقش بسیار مهمی در زندگی و حیات انسان ایفا می‌کنند. با در نظر گرفتن این مسئله باید در مورد محافظت از محیط زیست و حمایت از حیوانات در معرض انقراض ایران جدیت بیشتری به خرج بدهیم.
در این مطلب سعی کردیم تمامی موارد و نکات مرتبط با این موضوع را پوشش بدهیم. نظر شما در مورد این موضوع چیست؟ به نظر شما چه اقداماتی برای حفظ محیط زیست و حیات وحش ضروری‌تر هستند؟ نظرات خودتان را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
سامانه جامع دامپزشکی Itvet با هدف تسهیل در روند ارتباطات مشاغل فعال در حوزه دامپزشکی از سال 1402 فعالیت خود را آغاز کرد. ما در تلاشیم تا با توسعۀ یک بستر آنلاین، دسترسی به خدمات کلینیک‌های دامپزشکی، پت‌شاپ‌ها، فروشگاه‌های خوراک دام و طیور و کسب‌وکارهای مرتبط را آسان کنیم.
شما نیز می‌توانید با ثبت مرکز و تکمیل فرم‌های عضویت به خدمات ویژه آی‌تی‌وت دسترسی داشته باشید. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه از طریق شماره تماس: 09357871280 با ما در تماس باشید!