اهمیت واکسیناسیون دام

دامداری یکی از حرفه‌هایی است که به‌صورت مستقیم بر سلامت انسان اثر می‌گذارد؛ در نتیجه اهمیت واکسیناسیون دام نیز نباید نادیده گرفته شود. در این مطلب قصد داریم در مورد واکسن‌هایی که به دام‌ها تزریق می‌شود صحبت کنیم و نکات دامپزشکی در زمینه واکسن دام و طیور را مورد بحث قرار بدهیم. با ما همراه باشید!

واکسیناسیون دام و تاثیر آن بر سلامت و بهداشت

در مورد اهمیت واکسیناسیون دام باید گفت که واکسن های دامپزشکی نقش عمده‌ای در حفاظت از سلامت و بهداشت حیوانات، جلوگیری از التهاب، بهبود کیفیت محصولات و فراورده‌های دامی برای تغذیه انسان‌ها و کاهش نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها برای مسمومیت‌های غذایی دارند.

واکسیناسیون حیوانات، درست مثل واکسن‌هایی که برای انسان‌ها استفاده می‌شود، سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا در برابر بیماری واکنش نشان دهد بدون اینکه بیماری ایجاد کند. این کار باعث قرارگرفتن زودهنگام در معرض ارگانیسم‌های بیماری‌زا می‌شود. در نتیجه سیستم ایمنی حیوانات می‌تواند عامل عفونی را به خاطر بیاورد و در زمان شیوع بیماری با آن مقابله کند.

واکسیناسیون دام به ایجاد ثبات اقتصادی برای دامداران و مصرف‌کنندگان محصولات دامی کمک می‌کند. زمانی که از دام به‌خوبی مراقبت نشود، مقاومت آنها در برابر بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند و منجر به ایجاد بیماری می‌شود. بیماری‌های دام ممکن است منجر به مرگ حیوان یا شیوع بیماری در بین انسان‌ها شود که همین مسئله زمینه‌ساز مشکلات اقتصادی متعددی است.

هزینه‌های درمان و افزایش قیمت گوشت تنها مثال‌های کوچکی از عواقب شیوع بیماری در بین حیوانات و عدم واکسیناسیون دام و طیور است. واکسن یک روش مقرون‌به‌صرفه است که در پیشگیری از بیماری‌های حیوانات استفاده می‌شود.

واکسن‌ها برای پیشگیری از بیماری در درازمدت خوب هستند. بیماری‌های دامی می‌توانند بسیار بیش از هزینه‌ای که برای تزریق واکسن‌ها می‌پردازید برای شما هزینه ایجاد کنند؛ پس اگر می‌خواهید در صنعت دامداری موفق باشید از کنار این موضوع، ساده عبور نکنید!

نحوه واکسیناسیون دام

رایج‌ترین راه تزریق واکسن، تزریق زیر جلدی یا عضلانی است. این کار با کمک سرنگ اتوماتیک دام انجام می‌شود که در مطلب "تجهیزات دامداری سبک" به آنها اشاره کردیم. علاوه بر روش تزریق، راه‌های دیگری هم برای واکسیناسیون دام وجود دارد.

واکسن‌های داخل بینی نوع دیگری از واکسن هستند که برای برخی از بیماری‌ها استفاده می‌شوند. بعضی از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

• رینوتراکئیت عفونی گاوی
• برونشیت عفونی و بیماری نیوکاسل در طیور

گاهی اوقات برای این کار، واکسن را در فضا و سالن نگهداری دام و طیور اسپری می‌کنند تا واکسن توسط حیوانات گله استنشاق شود. این روش بیشتر زمانی استفاده می‌شود که با یک واحد بزرگ روبه‌رو باشید. اسپری‌کردن واکسن همچنین در صنعت طیور و مرغداری‌ها کاربرد زیادی دارد.

واکسن‌ها ممکن است به‌صورت آشامیدنی تجویز شوند. به‌عنوان مثال، واکسیناسیون طیور برای بیماری نیوکاسل و آنسفالومیلیت پرندگان با این روش انجام می‌شود. ماهی، میگو و شیلات ممکن است با غوطه‌وری در محلولی از آنتی‌ژن واکسینه شوند که از طریق پوست و آبشش آنها جذب می‌شود.

• مطلب مرتبط: پرورش ماهی قزل آلا

نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که حیواناتی را که از سلامتی نامناسب، وضعیت بدنی نامناسب یا دچار استرس هستند واکسینه نکنید؛ زیرا این کار برای آنها مؤثر نخواهد بود. در ادامه جدول واکسیناسیون گونه‌های جانوری مختلف را مشاهده می‌کنید که بر اساس آخرین مقالات دامپزشکی و علمی موجود تهیه شده‌اند.

جدول واکسیناسیون گوسفندان

جدول واکسیناسیون گوسفند و بز
نوع بیماری/واکسن	زمان واکسیناسیون
بیماری‌های کلستریدیایی C، D و T	در 6 تا 8 هفتگی و 3 تا 4 هفته بعد دوز دوم تزریق شود
فوت رات (گندیدگی سم)	بره‌های شیری. نوبت دوم 2 تا 4 هفته بعد
التهاب غدد لنفاوی	قبل از وقوع بیماری و نوبت بعدی 6 هفته تا 6 ماه بعد
عفونت کمپیلوباکتر	گوسفند و بزهای بالای 3 ماه. نوبت دوم به فاصله 4 هفته انجام شود
پنومونی (ذات‌الریه)	قبل از تولید مثل و به فاصله 60 تا 90 روز نوبت دوم تزریق شود
کلامیدیا	میش‌های مولد در دو نوبت با فاصله 2 تا 4 هفته
سیاه‌زخم	60 روز قبل از تولید مثل و 30 روز بعد نوبت دوم
بیماری‌های ویروسی	در زمان شیوع بیماری در 2 نوبت به فاصله 2 تا 3 هفته
تبخال دهان	بره‌های 1 ماهه. 2 تا 3 ماه بعد مجدداً واکسیناسیون را تکرار کنید
زبان آبی	بره‌های بالای 3 ماه و 3 هفته قبل از فصل تولید مثل یا بعد از زایمان
هاری	بره‌های بالای 3 ماه

جدول واکسیناسیون گاو

جدول واکسیناسیون گاو و گاومیش
نام بیماری	زمان واکسیناسیون	نوبت تقویتی	دوز بعدی
تب برفکی (FMD)	4 ماهگی	1 ماه بعد از دور اول	شش ماهه
هیدر ادنیت (HS)	6 ماهگی	-	سالانه
لنگش پای گاو	6 ماهگی	-	سالانه
تب مالت	4 تا 8 ماهگی (فقط گاو ماده)	-	یکبار در تمام طول عمر
زردی (تیلریوز)	3 ماهگی	-	یکبار در تمام طول عمر
سیاه‌زخم	4 ماهگی	-	سالانه
تورم بینی و نای (IBR)	3 ماهگی	1 ماه بعد از دور اول	شش ماهه
هاری (بعد از گزش)	بلافاصله پس از گزش مشکوک	روز چهارم	7، 14، 28 و 90 روز از گزش

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد پرورش گاو می‌توانید مطلب "راه اندازی گاوداری گوشتی" را مطالعه کنید.

مرغ و دیگر پرندگان

واکسیناسیون دام برای گاو و گوسفند و حیوانات مشابه شرایط متفاوتی با پرندگان دارد. همان‌طور که اشاره کردیم لمس این دسته از حیوانات کمی سخت است و به دلیل تعداد بالای آنها تزریق زیرجلدی تا جای ممکن برای آنها توصیه نمی‌شود.

تمام مرغ‌های تخم‌گذار قبل از ورود به سیستم تجاری واکسینه می‌شوند. واکسیناسیون دام و طیور عملی‌ترین روش برای کنترل بیماری‌های عفونی است که برخی از آنها می‌توانند از طریق هوا منتقل شوند.

دو نوع اصلی واکسن برای طیور وجود دارد: عامل زنده یا کشته شده.

واکسن‌های زنده را می‌توان با اسپری (آئروسل)، از طریق آب آشامیدنی، قطره‌های چشمی و در برخی موارد از طریق تزریق تجویز کرد.

واکسن‌های کشته شده سطوح ایمنی بالا و طولانی‌مدت ایجاد می‌کنند، اما باید به هر پرنده به‌صورت جداگانه تزریق شوند.

انتخاب واکسن‌ها و زمان تزریق به نوع پرنده بستگی دارد. همچنین باید در نظر داشت که میزان شیوع بیماری‌ها در مناطق مختلف، متفاوت است. با اینکه واکسیناسیون دام و طیور بر سلامت دام و انسان اثر می‌گذارد؛ اما فراموش نکنید که هیچ واکسنی ایمنی مادام‌العمر را تضمین نمی‌کند.

• بیشتر بخوانید: 0 تا 100 پرورش مرغ گوشتی
• بیشتر بخوانید: نکات مهم در پرورش شترمرغ

نتیجه‌گیری در مورد واکسیناسیون دام

واکسیناسیون دام بیش از هر چیز به دلیل ارتباط مستقیم این مسئله با سلامت انسان حائز اهمیت است. محصولات دام و طیور از راه‌های مختلف توسط انسان‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرند و رعایت نکات بهداشتی در تمامی مراحل تولید بسیار مهم و حیاتی است.

سامانه جامع دامپزشکی Itvet با هدف بهبود روند ارتباطات افراد شاغل در حوزه دامپزشکی و کسب و کارهای مرتبط با آن امکانات گسترده‌ای جهت تسهیل واکسیناسیون دام در اختیار شما دامداران گرامی قرار می‌دهد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در سایت ما عضو شوید و از طریق راه‌های ارتباطی درج شده در سایت با کارشناسان ما در تماس باشید یا با شماره‌تلفن 09357871280 تماس حاصل فرمایید.