کیست هیداتید [کیست هیداتیک] چیست؟
کیست هیداتید یا کیست هیداتیک (Hydatid cyst disease) یک بیماری انگلی است که ریشه در اکینوکوکوزیس دارد. اکینوکوکوزیس در اثر عفونت با کرم‌های نواری کوچک از جنس اکینوکوکوس ایجاد می‌شود و به دو دسته اکینوکوکوز کیستیک و اکینوکوکوز آلوئولار طبقه‌بندی می‌شود.
اکینوکوزیس کیستیک (CE)، همچنین به‌عنوان بیماری هیداتید شناخته می‌شود، در اثر عفونت با مرحله لاروی Echinococcus granulosus، یک کرم نواری به طول 2 تا 7 میلی‌متر در سگ‌ها و گوسفند، گاو و بز یافت می‌شود. در این مطلب از بیماری‌های دامپزشکی آی‌تی‌وت قصد داریم به این بیماری مشترک میان انسان و دام بپردازیم و در مورد روش‌های درمان، کنترل و پیشگیری از آن توضیح بدهیم؛ با ما همراه باشید!
بیماری کیست هیداتید یا کیست هیداتیک چیست؟
همان‌طور که گفتیم بیماری کیست هیداتید یک عفونت انگلی است که توسط تخم‌های کرم نواری ایجاد می‌شود. کرم‌های نواری معمولاً در بدن میزبان‌هایی مانند گوسفند و سگ زندگی می‌کنند. اما اگر انسان به طور تصادفی هر چیزی که آلوده به انگل است را بخورد یا بنوشد، ممکن است به این بیماری مبتلا شود.
بیماری هیداتید که اکینوکوکوز کیستیک یا هیداتیدوز هم نامیده می‌شود، باعث ایجاد کیست (مواد پر از مایع) در کبد یا سایر اندام‌ها می‌شود. کیست هیداتید در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به عوارض جدی برای سلامتی شود.
- مطلب پیشنهادی: داروخانه دامپزشکی آنلاین
چه حیواناتی در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟
بیماری هیداتید بیشتر در مناطق روستایی، فقیر یا توسعه‌نیافته رخ می‌دهد. این امر به‌ویژه در میان افرادی که گوسفند یا دام‌های دیگر پرورش می‌دهند و همچنین سگ دارند رایج است. گوسفند میزبان اصلی انگل است و سگ‌ها با خوردن گوشت گوسفند آلوده به انگل مبتلا می‌شوند.
خطر ابتلا به بیماری کیست هیداتید در موارد زیر افزایش می‌یابد:
- سگ‌های آلوده را در خانه انگل‌زدایی یا نگهداری کنید.
- در فضای مشترک با سگ‌های آلوده بنوشید یا غذا بخورید.
- در محیطی غیر بهداشتی زندگی کنید.
- ذبح گوسفند یا سایر دام‌ها در منزل انجام شود.
طبقه‌بندی بیماری
بر اساس مورفولوژی کیست هیداتید را می‌توان به چهار نوع مختلف طبقه‌بندی کرد که نوع دوم خود دارای 3 زیرمجموعه است. این طبقه‌بندی شامل موارد زیر می‌شود:
- نوع I: کیست ساده بدون ساختار داخلی.
- نوع دوم: کیست(های) ماتریکس.
- نوع IIa: کیست‌های گرد در حاشیه.
- نوع IIb: کیست‌های بزرگ‌تر با شکل نامنظم که تقریباً کل حجم کیست مادر را اشغال می‌کنند.
- نوع IIc: توده‌های بیضی‌شکل با کلسیفیکاسیون‌های پراکنده.
- نوع III: کیست کلسیفیه (کیست مرده)
- نوع IV: کیست پیچیده، به‌عنوان مثال. کیست پاره شده
برای عفونت هیداتید کبدی در سونوگرافی نیز یک طبقه‌بندی کیست کبدی توسط سازمان جهانی بهداشت در سال 2001 انجام شده است.
بیماری کیست هیداتیک چقدر شایع است؟
نگرانی رو به رشد بهداشت عمومی در مناطق فقیر و روستایی آفریقا، اروپا، آسیا، خاورمیانه و آمریکای مرکزی و جنوبی برای شیوع این بیماری وجود دارد. سالانه بین 2 تا 3 میلیون عفونت اکینوکوک انسانی در سراسر جهان رخ می‌دهد و بیماری هیداتید حدود 95 درصد از این عفونت‌ها را تشکیل می‌دهد.
- مطلب پیشنهادی: عفونت گوش سگ از کنترل تا درمان
علائم بیماری کیست هیداتید در حیوانات چیست؟
بیماری کیست هیداتید ممکن است برای چندین سال هیچ علامتی ایجاد نکند. اما با رشد کیست‌ها در کبد، ریه‌ها یا سایر اندام‌ها ممکن است علائم زیر بروز پیدا کنند:
- مدفوع خونی
- سرفه‌کردن
- ناراحتی در شکم یا قفسه سینه
- کهیر یا بثورات پوستی
- زردی (زردی پوست)
- توده در قسمت میانی بدن
- تهوع و استفراغ
- تنگی نفس
- کاهش وزن بی‌دلیل
روش درمان چگونه است؟
درمان بیماری کیست هیداتید بستگی به اندازه و محل کیست دارد. رایج‌ترین درمان‌ها عبارت‌اند از:
- درمان دارویی: کیست‌های کوچک و سطحی در یک مکان ممکن است به داروهای ضد انگلی به نام بنزیمیدازول پاسخ دهند. بنزیمیدازول ها انگل‌ها را از بین می‌برند و کیست‌ها را کوچک می‌کنند. دامپزشک شما ممکن است دارو را با آسپیراسیون یا جراحی ترکیب کند.
- PAIR (پنکسیون، آسپیراسیون، تزریق، آسپیراسیون مجدد): در تکنیک PAIR از یک سوزن یا کاتر برای تخلیه کیست استفاده می‌شود. یک ماده شیمیایی ضد انگل قبل از تخلیه مجدد کیست به داخل کیست تزریق می‌شود. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما این روند را تا زمانی که کیست به طور کامل تخلیه شود تکرار می‌کند.
- جراحی: کیست‌های بزرگ و عمیق ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. برداشتن کیست با جراحی شامل برداشتن بخشی یا تمام کیست یا بخشی از کبد شماست. جراحی خطر ریختن انگل‌ها در حفره شکمی را به دنبال دارد، بنابراین فقط یک دامپزشک باتجربه باید این روش را انجام دهد.
چگونه می‌توانیم از بیماری کیست هیداتید در حیوانات جلوگیری کنیم؟
پیشگیری از انتشار انگل‌ها تنها راه کنترل بیماری کیست هیداتیک است. افرادی که در معرض خطر ابتلا به عفونت هستند باید:
- از خوردن یا نوشیدن هر چیزی که ممکن است با مدفوع سگ تماس داشته باشد خودداری کنند.
- سگ‌ها را توسط دامپزشک آموزش‌دیده و نه در خانه کرم‌زدایی کنند.
- با سگ‌هایی که ممکن است آلوده باشند تماس نداشته باشند.
- از ذبح گوسفند یا سایر دام‌ها در خانه خودداری کنند.
- از خوردن گوسفند آلوده توسط سگ‌ها جلوگیری کنند.
- میوه‌ها و سبزی‌ها را قبل از مصرف بشویند.
- دست‌های خود را به طور مکرر با آب و صابون بشویند، به‌خصوص قبل از تهیه غذا یا بعد از دست‌زدن به سگ.
زمان مراجعه به دامپزشک
اگر هر یک از علائم بیماری هیداتیک را تجربه کردید، فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. اگر حیوان خانگی شما در یک محیط پرخطر برای این بیماری بوده است باید دامپزشک را در جریان بگذارید. این اطلاعات می‌تواند به دامپزشک کمک کند تا بین کیست هیداتید و کیست ساده تمایز قائل شوند. تشخیص و درمان زودهنگام تا حد زیادی خطر عوارض جدی سلامتی یا مرگ را کاهش می‌دهد.
- در همین رابطه: عفونت سالمونلا در حیوانات
- در همین رابطه: درماتوفیتوز یا قارچ پوستی در سگ
سخن پایانی
کیست هیداتید یا کیست هیداتیک یک بیماری انگلی است که در گروه بیماری‌های مشترک میان انسان‌ها و حیوانات قرار می‌گیرد. این بیماری بیشتر در بین سگ‌ها و گوسفندان دیده می‌شود و در صورت مصرف مواد آلوده، انسان نیز می‌تواند به این بیماری مبتلا شود. عدم درمان این بیماری می‌تواند مشکلات متعددی را برای بیمار به وجود بیاورد.
در این مطلب اطلاعاتی کلی در مورد این بیماری در بین حیوانات را ارائه کردیم. شما تا چه حد با این بیماری آشنایی دارید؟ نکاتی را که در این مطالب از قلم افتاده است در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. سامانه جامع دامپزشکی Itvet با هدف بهبود روند ارتباطات مشاغل فعال در زمینۀ دامپزشکی اعم از کلینیک‌های دامپزشکی، مراکز فروش خوراک دام و طیور، پت‌شاپ‌ها و کسب‌وکارهای مرتبط از سال 1402 شروع به فعالیت کرده است.
برای دسترسی به خدمات ویژه سایت آی‌تی‌وت در سایت ما ثبت نام و فرم‌های عضویت را تکمیل کنید؛ برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره‌تلفن: 09357871280 تماس حاصل فرمایید.