بیماری عفونت قارچی ساپرولگنیازیس در آبزیان
ساپرولگنیازیس که به‌عنوان قارچ زمستانی نیز شناخته می‌شود، یک بیماری است که توسط قارچ‌های ساپرولگنیا ایجاد می‌شود. Saprolengniaceae بیشتر در ماهی‌های آب شیرین و تخم‌های ماهی یافت می‌شود. این بیماری یک عفونت ثانویه است که معمولاً زمانی دیده می‌شود که دمای آب به زیر 59 درجه فارنهایت می‌رسد و سپس در اوایل بهار شروع به افزایش می‌کند.
ماهی‌هایی که از این بیماری رنج می‌برند علائمی نظیر: زائده‌های پنبه‌مانند روی پوست و آبشش‌ها، پوست فاقد رنگ‌دانه و چشم‌های فرورفته دارند. در موارد شدیدتر، توده‌های پنبه‌مانند می‌توانند به بافت عضلانی گسترش پیدا کنند. ماهی‌های آلوده با گذشت زمان به‌آرامی شروع به مردن می‌کنند. در این مطلب می‌خواهیم اطلاعات جامع و کاملی در خصوص این بیماری در اختیار شما قرار بدهیم پس با آی‌تی‌وت همراه باشید!
بیماری عفونت قارچی ساپرولگنیازیس چیست؟
Saprolegnia یک سرده از چندین گونه قارچی فرصت‌طلب است که در آکواریوم‌های آب شیرین یافت می‌شود. این قارچ از مواد آلی مرده تغذیه می‌کند و با تشکیل هاگ‌هایی که آزادانه در آب شناور هستند، تکثیر می‌شود و منتظر می‌ماند تا بافت مرده ساکن شود و رشد کند. سلول‌های مرده پوست ماهی‌هایی که آسیب‌دیدگی دارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند میزبانی ایده‌آل برای عفونت قارچی ساپرولگنیازیس هستند.
در ماه‌هایی که تغییر سریع دمای آب رایج است، باید اقدامات بیشتری برای پیشگیری یا تشخیص ساپرولگنیازیس انجام شود. برای جلوگیری از گسترش بیشتر و کاهش مرگ و میر، ماهی آلوده باید به‌محض مشاهده علائم بیماری از دیگر آبزیان آکواریوم جدا شود.
Saprolegnia (که به آن کپک آبی یا کپک پنبه‌ای هم می‌گویند) تهدیدی جدی برای ماهیان در آکواریوم‌های آب شیرین است. این گونه‌های قارچی آبزی، لکه‌های مبهم روی پوست یا آبشش ماهی ایجاد می‌کنند که شبیه توده‌های پنبه است. ماهی‌های سالم اغلب می‌توانند عفونت را دفع کنند، اما بیماری عفونت قارچی ساپرولگنیازیس به‌راحتی از ماهی‌های بیمار یا آسیب‌دیده استفاده می‌کند و باعث ایجاد بیماری‌های ثانویه می‌شود. این عفونت در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند کشنده باشد.
- مطلب پیشنهادی: محبوب ترین آبزیان زینتی
علائم ساپرولگنیازیس در ماهی های آب شیرین
شناسایی این بیماری با چند علامت ساده قابل انجام است که شامل موارد زیر می‌شود:
- لکه‌های مبهم روی پوست یا آبشش
- معمولاً تکه‌های فازی ساپرولگنیا سفید یا خاکستری هستند، اما اگر آب مخزن شما حاوی مقدار زیادی جلبک یا سایر آلاینده‌ها باشد، ممکن است لکه‌ها سبز، قرمز یا قهوه‌ای باشند.
- آسیب به پوست یا آبشش، ماهی را در معرض حملات ثانویه باکتری‌ها و سایر قارچ‌ها قرار می‌دهد که می‌تواند به‌سرعت منجر به مرگ شود.
- در آب، ماهی‌ها دارای ضایعات کمی برجسته هستند که ظاهر پشم پنبه را به خود می‌گیرند، اما قوام ژلاتینی دارند که به پوست می‌چسبند. خارج از آب، ضایعات شبیه یک تشک نازک با قوام ژلاتینی است. ضایعه در ابتدا سفیدرنگ است، سپس ضایعه به رنگ قهوه‌ای با حاشیه قرمز در می‌آید. آبشش‌ها نیز می‌توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
ضایعات می‌توانند به‌سرعت به سطح پوست گسترش یابند. این بیماری می‌تواند باعث مرگ ماهی شود.
Saprolegnia باید توسط دامپزشک آبزیان قبل از درمان تشخیص داده شود. کپک آب می‌تواند بسیار شبیه باکتری Columnaris باشد، اما نیاز به درمان متفاوتی دارد.
ماهی‌های شدیداً بیمار یا دچار نقص ایمنی اغلب بر اثر این بیماری از بین می‌روند؛ زیرا هاگ‌های کپک باعث ایجاد عفونت تهاجمی و سریع می‌شوند. ماهیان مبتلا به بیماری خفیف باید با مورد درمان سریع قرار بگیرند و در صورت بهبود وضعیت محیط درمان خواهند شد.
علل بیماری عفونت قارچی ساپرولگنیازیس در آبزیان
در حالی که ساپرولگنیازیس ممکن است در هر زمان در آب آکواریوم شما وجود داشته باشد و مشکلی در بین ماهی‌های سالم شما ایجاد نکند، عوامل مستعدکننده‌ای وجود دارد که احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. آنچه در ادامه می‌خوانید برخی علل رایج این بیماری هستند:
- کیفیت پایین آب: ماهی‌هایی که در آب‌های آلوده شنا می‌کنند (از جلبک‌ها و زباله‌ها) در برابر بسیاری از بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر هستند. استرس مزمن ناشی از تلاش برای حفظ هموستاز در آب بی‌کیفیت منجر به کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود و باعث می‌شود که باکتری‌ها، سایر قارچ‌ها و انگل‌ها نفوذ کرده و باعث بیماری شوند.
- دمای نامناسب: یک مخزن استوایی که خیلی خنک نگه داشته می‌شود یا کاهش ناگهانی دما را تجربه می‌کند، می‌تواند باعث افزایش بروز عفونت‌های ساپرولگنیازیس شود.
- ماهی‌های سرکوب‌شده سیستم ایمنی: برخی از ماهی‌ها قابلیت‌های ایمنی قوی مانند همتایان خود را ندارند و بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف هستند. با توجه به تفاوت ماهی‌ها در استعداد ابتلا به بیماری، می‌توانید با نظارت بر ماهی‌های "ضعیف‌تر" علائم اولیه بیماری را مشاهده کنید. این ماهی‌ها با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است در برابر پاتوژن‌های فرصت‌طلب مانند Saprolegnia حساس‌تر باشند.
درمان ساپرولگنیازیس قارچی، نظارت و کنترل آن
ساپرولگنیازیس به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهد؛ اما عفونت‌های باکتریایی ثانویه به این داروها نیاز دارند. برای درمان باکتری‌ها و قارچ‌های ساپرولگنیازیس ممکن است نیاز به استفاده از داروهای مختلف داشته باشید.
دامپزشک ممکن است داروهای تزریقی یا غذاهای دارویی را برای هدف قرار دادن عفونت‌های باکتریایی تجویز کند.
با توجه به ماهیت فرصت‌طلبی که این نوع قارچ دارد، بیشتر عفونت‌های ساپرولگنیازیس زمانی که علت اصلی (دما یا کیفیت آب) را برطرف کنید و عفونت‌های باکتریایی را درمان کنید، خود به خود بهبود می‌یابند. با این حال، گاهی اوقات، موارد سرسخت ساپرولگنیا ممکن است نیاز به افزودن داروهای ضد قارچ داشته باشند.
یافتن ماهی مبتلا به ساپرولگنیوز در طبیعت غیر عادی نیست. از آنجایی که این نوع عفونت ماهیانی را که در اثر یک عامل استرس‌زا زخمی، بیمار یا ضعیف شده‌اند، تحت تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است نشان‌دهنده مشکل بسیار مهم دیگری باشد.
- بیشتر بخوانید: لیست داروهای دامپزشکی
روش پیشگیری
بهترین روش پیشگیری از ساپرولگنیازیس حفظ کیفیت آب و تغذیه ماهیان با رژیم غذایی مناسب برای تقویت عملکرد طبیعی ایمنی آنها است. زباله‌ها را از شن خارج کنید و یک مخزن بیمارستان آماده قرنطینه برای ماهی‌های بالقوه بیمار داشته باشید. علاوه بر این مراقب دما و افت بالقوه شدید دما باشید چون این بیماری را تشدید می‌کند.
ماندگاری در محیط
همه ماهی‌های آب شیرین می‌توانند تحت تأثیر ساپرولگنیوزیس قرار گیرند. به نظر می‌رسد که خانواده ماهی قزل‌آلا در برابر این نوع عفونت آسیب‌پذیر هستند. تمام مراحل زندگی ماهی، از جمله تخم، می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد. ساپرولگنیوز را می‌توان در سخت‌پوستان، دوزیستان و نرم‌تنان نیز یافت.
میکروارگانیسم‌های جنس Saprolegnia که باعث بیماری می‌شوند در همه‌جا در محیط وجود دارند. آنها در خاک‌های مرطوب و در آب یافت می‌شوند. آنها معمولاً از مواد آلی پوسیده در آب (ساپروفیت) تغذیه می‌کنند. برخی از گونه‌ها انگلی هستند.
با تکثیر غیر جنسی، میکروارگانیسم‌های جنس Saprolegnia هاگ‌های متحرک تولید و آزاد می‌کنند. این هاگ‌ها ماهی‌ها را آلوده می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها در آب‌های شیرین رایج هستند. آنها به‌ندرت ماهی‌های سالم را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
این نوع قارچ به ماهیانی حمله می‌کند که لایه مخاطی محافظ آنها تغییر یافته است (بر اثر اصطکاک مکانیکی یا زخم پوست) یا ایمنی آنها قبلاً توسط بیماری دیگری (باکتری، ویروس) یا عامل استرس‌زا (مواد تحریک‌کننده، مواد شیمیایی، جلبک‌های سمی) به خطر افتاده است. فصل تخم‌ریزی ماهی به‌ویژه برای عفونت‌های قارچی مفید است که تا حدی به دلیل خطر آسیب‌دیدگی است.
ساپرولگنیازیس می‌تواند منجر به مرگ ماهی شود، و این وضعیت به طور کلی علامت ثانویه به یک بیماری زمینه‌ای دیگر است.
- مطلب مرتبط: پرورش ماهی قزل آلا
- مطلب مرتبط: پرورش ماهی قرمز در استخر
خطر برای سلامت انسان و دیگر گونه‌های جانوری
ماهی‌های پرورش‌یافته در مزارع پرورش ماهی و ماهی‌های آکواریومی نیز می‌توانند از ساپرولگنیازیس رنج ببرند.
انتقال این بیماری به انسان تاکنون گزارش نشده است. در حالی که وجود ساپرولگنیوز علاقه و ارزش ماهیگیری تفریحی و تجاری را کاهش می‌دهد، ماهی‌هایی که کمترین آسیب را می‌بینند قابل مصرف هستند. از آنجایی که وجود میکروارگانیسم ممکن است مشکل سلامتی دیگری را پنهان کند، توصیه می‌شود قبل از پخته‌شدن کامل ماهی، تمام قسمت‌های آسیب‌دیده را به‌صورت دستی جدا کنید.
مصرف ماهی‌هایی که شدت بیماری در آنها بالاست، توصیه نمی‌شود. اتخاذ برخی از شیوه‌های ایمن هنگام تهیه و پختن ماهی برای این موارد به‌شدت توصیه می‌شود.
- در همین رابطه: بیماری دم خوره
- در همین رابطه: بیماری آبله کپور
نتیجه‌گیری
در بین بیماری‌های مربوط به آبزیان، عفونت قارچی ساپرولگنیازیس با اینکه تنها در موارد حاد خطر تلفات دارد؛ اما می‌تواند گونه‌های جانوری زینتی را از نظر ظاهری دچار دگرگونی و تغییر شکل کند. با مطالعۀ نکات ذکر شده در این مطلب تا حدودی روش‌های کنترل و درمان این بیماری را یاد گرفتید و با به‌کارگیری آنها می‌توانید یک آکواریوم و محیط تمیز و عاری از هرگونه آلودگی را برای ماهیان زینتی خود فراهم کنید.
سامانه جامع دامپزشکی Itvet با هدف ایجاد یک پل ارتباطی ساده و سریع بر بستر آنلاین میان دامپزشکان و صاحبان حیوانات خانگی در تلاش است تا دسترسی به خدمات کلینیک‌های دامپزشکی، پت‌شاپ‌ها، فروشگاه‌های خوراک دام و طیور و مشاغلی از این دست را تسهیل ببخشد. با ثبت نام در سایت ما و تکمیل فرم‌های عضویت به خدمات ویژه سامانه دسترسی خواهید داشت و برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره‌تلفن: 09357871280 در تماس باشید.